منطقه ی حفاظت شده ی جهان نما
پیشینه :
منطقه حفاظت شده جهان نما که نام آن ازدهکده ی ییلاقی جهان نما اقتباس شده است در سال 1352 براساس مصوبه ی شماره 51 شورای عالی حفاظت محیط زیست وثبت روزنامه رسمی شماره 4102745 مورخ 14/11/53 صفحه 9 که از تاریخ 9/12/53 اجراشده با وسعتی معادل 30650 هکتار به عنوان منطقه ی حفاظت شده اعلام شد .
خصوصیات جغرافیایی :
منطقه حفاظت شده ی جهان نما در استان گلستان و در ارتفاعات جنوب گرگان و جنوب شرقی کردکوی در سلسله جبال البرز بین 35 دقیقه و 36 درجه تا 42 دقیقه و 36 درجه عرض جغرافیایی و 8 دقیقه و 54 درجه تا 36 دقیقه و 05 درجه طول جغرافیایی قرار گرفته است .
این منطقه از شمال به شصت کلا ، زیارت و از شرق به چهارباغ ، از طرف غرب به درازنو و از جنوب به رودخانه ی چهارباغ و رادکان محدود است .
تقریباً کلیه ی نقاط منطقه ی حفاظت شده ی جهان نما کوهستانی است که از نظر زمین شناسی به دوران مزوزوئیک ( کرتاسه و ژوراسیک ) تعلق داشته و آهک و دولومیت و شیل و ماسه سنگ از ویژگی های بارز نوع سنگ های آن است . خاک منطقه هم به طور عمده لیتوسل و در برخی از نواحی آهکی است. ارتفاع منطقه نیز از 600 متر در مرز شمالی تا 3064 متر در ضلع جنوب شرقی از سطح دریا متغیر است که از معروف ترین ارتفاعات منطقه می توان به زبله ولنده کوه در شرق ، ترکت در شمال ، چلستان و شاه پسند در مرکز و دوکالی در غرب منطقه حفاظت شده اشاره کرد . دره های عمیق و چشمگیری در این منطقه وجود دارد که می توان دره ی ترکت در شمال ، دره های سرخ کشه ، سفید دره در جنوب ودره ی مغزی در جنوب غربی را نام برد . در این منطقه حدود هفتاد چشمه ی مهم وجود دارد که مهم ترین و پرآب ترین آن ها عبارتند از : اسبوم گاه ، مارسنگ ، زیارت ، قل قله ، قلعه سرک و ارا در شرق ، الدیگاه و موزی کش در شمال ، تالو ، مراد چشمه ، زرشکوه ، خوش دشتی ، حاجی آباد و .... در جنوب ، شاه پسند ( به تعداد زیاد ) در مرکز و تاجین دشت و مغزی در غرب .
همچنین علاوه بر رودخانه ی چهارباغ که سرتاسر مرز جنوبی منطقه حفاظت شده را طی می کند می توان رودخانه های زیارت ، سفید دره ، ترکت و مغری را نام برد .
از نظر اقلیمی نیز منطقه ی حفاظت شده ی جها ن نما سرد و نیمه خشک و سردوخشک محسوب می شود .
براساس آمارهای 15 ساله متوسط بارندگی در شاه کوه 270 میلی متر ، رادکان 280 میلی متر ، جهان نما 440 میلی متر و بارکلا 282 میلی متر گزارش شده است .
دمای متوسط سالیانه در حدود 6 تا 7 درجه سانتیگراد است . متوسط حداکثر 18 درجه سانتیگراد ، متوسط حداقل 12 درجه سانتیگراد و حداقل مطلق 20- درجه سانتیگراد است .
موجودات زنده :
الف- گیاهان :
جامعه ی گیاهی ( فلور ) منطقه ی حفاظت شده ی جهان نما با توجه به ارتفاع و نوع خاک بسیار متنوع است که به سه دسته ی پوشش علفزار Grassland ، پوشش بوته زار Bushland و پوشش سوزنی برگان Evergreen woodland تقسیم می شود که از مهم ترین گونه های پهن برگ و سوزنی برگ و علفی می توان به طور خلاصه گونه های زیر را نام برد :
درختان سوزنی برگ مانند سرخدار( Taxus bacata)، ارس(excelsaJuniperus)، سرو کوهیJuniperus oxycedrus)) و پیرو(Juniperus communis)، درختان و درختچه های پهن برگ مثل بلند مازو(Quercus castanefolia )، ممرز(Carpinus betulus)، راش(Fagus orientalis)، آلوچه (.Prunus spp)، بید(Salit spp.)، زرشک (Berberis spp)، آزاد (Zelkova carpinifolia)، هفت کول(Viburnum lantana)، نمدار(Tilia spp.)، سیاه تلو(Paliurus spina christi) و شیرخشت (Cotoneaster spp.) و گونه های علفی و بوته ای نظیر گل گاوزبان (Echium spp.)، سریش (Eremurus spp.)، فستوک (Festuca drymeia)، یونجه (Medicago spp.)، گل قاصد (Taraxacum spp.)، مریم گلی (Salvia spp)، شکر تیغال (Echinops spp.)، گون(Astragalus spp.)، اسپرس بوته ای (Onobrychis cornuta)، چوبک (Acantophyllum spp)، کلاه میرحسن(Acantolimon spp) و درمنه (Artemisia aucheri) اشاره کرد
ب- جانوران :
1- پستانداران :
با توجه به زیستگاه های منحصر به فردی که در منطقه حفاظت شده جهان نما وجود دارد می توان پستانداران بزرگ جثه ای مانند مرال ، شوکا ، خرس ، پلنگ ، گرگ ، قوچ و میش ، بز کوهی ( پازن ) ، گراز و پستانداران دیگر نظیر ، خرگوش ، کیسه دهان خاکستری ، پایکا ، انواع خفاش ها و حشره خورها ، روباه ، راسو ، رودک ، گربه وحشی ، گربه جنگلی ، سیاه گوش و .... را در این منطقه مشاهده کرد.
2- پرندگان :
منطقه ی حفاظت شده ی جهان نما به علت کوهستانی بودن و پوشش بوته ای و علفزار در کنار درخت زار تنک گونه های بسیار با ارزشی از پرندگان مختلف را در خود جای داده است که می توان به انواع پرندگان شکاری مانند : سارگپه جنگلی ، کورکور ، طرلان ، قرقی ، سارگپه پابلند ، عقاب طلایی ، هما ، دال ، شاهین ، انواع جغد ، مرغ حق
و ..... اشاره کرد همچنین از دیگر پرندگان ارزشمند این منطقه می توان کبک دری ، قرقاول ،
کبوتر جنگلی ، بلدرچین ، کوکو ، قمری ، انواع دارکوب ها ، انواع چکاوک ها و بادخورک ها ، هدهد و زنبور خورها و دم جنبانک ها ، سنگ چشم ها و سسک ها ، چرخ ریسک ها و سهره ها و کلاغ ها و .... را نام برد .
3- دوزیستان و خزندگان :
از دوزیستان و خزندگانی که در منطقه ی حفاظت شده ی جهان نما زندگی می کنند می توان به موارد زیر اشاره کرد :
قورباغه معمولی، قورباغه جنگلی ، وزغ ، سمندر ، انواع آگاماها و مارمولک ها ، انواع مارها و افعی قفقازی
همچنین در چشمه ها و رودخانه های منطقه حفاظت شده ی جهان نما ، سیاه ماهی ، سگ ماهی جویباری نیز مشاهده شده است .
جاذبه ها و بناهای منحصر به فرد :
از جاذبه ها و بناهای منحصر به فرد منطقه ی حفاظت شده ی جهان نما می توان صخره های زیبا و مرتفع شاه پسند و .... و امامزاده راضیه و مرضیه در مرز غربی و در ارتفاعات البرز و برج رادکان در غرب منطقه را نام برد