تعریف پارک ملی:
به محدوده ایی از منابع طبیعی اعم ازجنگل،مرتع ،بیشه های طبیعی ،اراضی جنگلی ،دشتی،آبی وکوهستانی اطلاق می شودکه نمایانگرنمونه های برجسته ایی ازمظاهرطبیعی باشدکه به منظور حفظ وضع طبیعی آن و همچنین ایجاد محیط مناسب برای تکثیر وپرورش جانوران وحشی ورشد رستنی ها درشرایط کاملا طبیعی تحت حفاظت قرار می گیرد،پارک ملی گفته می شود.
پارک ملی وذخیره گاه زیست کره گلستان:
پارک ملی گلستان نخستین پارکی است که درایران عنوان پارک ملی را به خود اختصاص داده است . این پارک در 19مردادسال1336به نام منطقه ی حفاظت شده ی آلمه وایشکی تحت حفاظت ...قرارگرفت وبعد از انقلاب بهمن 1357این منطقه با وسعت91895هکتار به پارک ملی گلستان تغییر نام پیدا کرد .
درپارک ملی گلستان براساس آخرین مطالعات انجام شده تاکنون 1340 گونه گیاه آوندی متعلق به 110تیره و561جنس ، شناخته شده وبه ثبت رسیده است که 19 درصد گونه ها ،45درصدجنس هاو69درصدتیره های گیاهی ایران رادر خود جای داده است.
تنوع غنی پوشش گیاهی واقلیمی درپارک ملی گلستان باعث به وجود آمدن زیستگاه های متنوع وغنی شده که این مهم خود باعث زیست جانوران بی شماری از مهره داران، نظیر پستانداران ، پرندگان ، دوزیستان وخزنده گان وبی مهره گانی نظیر انواع حشرات ونرم تنان ودوکفه ای هاو... شده است .
براساس آخرین مطالعات انجام شده در « پارک ملی گلستان 69 گونه پستاندار وابسته به 6 راسته و 21 خانواده و 50 جنس وجود دارد.که از این تعداد از راسته ی حشره خوران 3گونه خارپشت و 6 گونه حشره خوار واز راسته ی خفاش ها 18 گونه ،راسته ی خرگوشان2 گونه ، جوندرپارک ملی گلستان تاکنون 150 گونه پرنده متعلق به 14 راسته ، 42 خانواده و89 جنس شناسایی شده است .که از این تعداد26گونه پرنده شکاری ازجمله با ارزش ترین فون پرندگان پارک محسوب می شوندکه برخی از آن ها مانند عقاب طلایی ( Aquila chrysaetos) ، عقاب شاهی (Aquila heliaca ) ، بالابان ( Falco cherug) ، شاهین ( Falco pelegrinoides) ، و هما ( Gypaetus barbatus) از پرندگان درخطر انقراض محسوب می شونددگان 18 گونه ،راسته ی گوشت خواران 16 گونه وراسته ی زوج سمان 6 گونه وجود دارد.
پارک ملی گلستان درحدفاصل استانهای گلستان و در موقعیت جغرافیایی بین N3731 الی E5304 عرض شمالی و E5543 الی N3717 طول شرقی واقع شده و مساحت آن در حدود 87242 هكتار می باشد.
پوشش گیاهی:بلوط,بلندمازو, ممرز,انجیلی,پلت,شیردار,كركو,آزاد,اوری,توسكای قشلاقی,كلهو,انجیر, توت,ملچ, داغداغان,ازگیل, ولیك,زالزالك,سیاه تلو,گوجه وحشی, شیر خشت, گردو,تمشك ,اناروحشی, گلابی وحشی ,زرشك,تاغ,گز ,پرند,كاروانكش , كلاه میرحسن , گون , چوبك , درمنه , خارشتر و ارس.
پستانداران : مرال , شوكا ,خرس قهوه ای ,پلنگ ,خوك وحشی ,گربه جنگلی , تشی , آهو ,قوچ و میش , پلنگ , گرگ , روباه , كل , بز .
پرندگان : قرقاول , كبك , تیهو , زنگوله بال , كوكر سینه سیاه , ابیا و بلدرچین , قرقی , دلیجه , سارگپه پا بلند,سارگپه ,عقاب دوبرار,دال شیا , دال , عقاب دریایی دم سفید, مرادان , بالابان , هما,داركوب سیاه ,بلبل ,توكای باغی , سهره ها ,سكاها , زرده پره ها ,مگس گیرها ,زنبوركها و دم سرخها .
این پارک تا قبل از سال ۱۳۳۶ شکار گاه محسوب می شد. در شهریور ۱۳۴۲ به پارک محمد رضا شاه تغییرنام دادو در سال ۱۳۵۳ به پارک ملی تبدیل شد. پس از پیروزی انقلاب اسلامی در سال ۱۳۵۷ با وسعت ۹۱۸۹۵ هکتار تحت حفاظت قرار گرفت.این پارک در ۵۵ کیلومتری شرق گنبد و ۱۱۵ کیلومتری غرب بجنورد در مسیر مشهد واقع شده است.رویش های اصلی پارک به علت ۳ اقلیم متفاوت متنوع است.
تاریخچه
این پارک در ۱۹ مرداد ماه ۱۳۳۶ به نام منطقه حفاظت شده آلمه و یشکى تحت حفاظت قرار گرفت. در ۲۳ بهمن ۱۳۴۰ با همان مساحت اولیه (۸۹۰‚۹۱ هکتار) به منطقه حفاظت شده آلمه موسوم گردید و در شهریور ماه سال ۱۳۴۲ عنوان پارک ملى و در سال ۱۳۴۳ نام پارک وحش را به خود اختصاص داد. بعد از تغییر نام سازمان شکاربانى و نظارت بر صید به سازمان حفاظت محیط زیست در شهریورماه ۱۳۵۰، منطقه‌اى در شرق این پارک به نام قرخت با مساحت ۰۰۰‚۳۴ هکتار به عنوان منطقه حفاظت شده به آن الحاق و در سال ۱۳۵۵ هر دو منطقه در یکدیگرادغام گردیدند و در مجموع با مساحت ۸۹۵‚۱۲۵ هکتار، پارک ملى گلستان را تشکیل دادند که بعد از پیروزى انقلاب اسلامى در بهمن ۱۳۵۷، طى بررسى‌هاى مجدد و در نظر گرفتن مسائل اجتماعى و نیاز اهالى اطراف منطقه، مساحت آن به ۸۹۰‚۹۱ هکتار تقلیل یافت.
توپوگرافی
از نظر توپوگرافى، این پارک بى‌نظیر از صخره‌هاى مرتفع آهکى تا تپه‌ماهورهائى با شیب و فراز کم تشکیل گردیده و از نظر اقلیمى بین دریاى خزر و مناطق خشک شرقى قرار گرفته است، و به همین لحاظ اقلیم‌هاى متفاوت از نواحى بسیار مرطوب تا قسمت‌هاى نیمه‌‌خشک را در بر مى‌گیرد. دامنه تغییرات ارتفاعی در این منطقه بین 450 متر و 2411 متر از سطح دریا متغیر است. حداقل ارتفاع پارک در تنگراه و حداکثر آن در قله دیورکجی 2411 متر است.
آب و هوا
درجه حرارت آن از ۲۵- درجه تا ۳۵+ درجه سانتى‌گراد برحسب ماه‌هاى مختلف متفاوت است. شرایط طبیعى پارک موجب به وجود آمدن زیستگاه‌‌هاى مناسبى براى زندگى پستانداران وحشى شده و گوناگونى این جانوران را نیز تشدید کرده است. مناطق جنگلى این پارک را گونه‌‌هائى مانند مرال (گاو کوهى، بزرگ‌ترین گوزن ایران) و شوکا جلوه‌اى خاص بخشیده‌اند. در نواحى استپى نیز حیوانات مختلفى مانند آهو، قوچ و میش، کل و بز و یوزپلنگ زندگى مى‌کنند. نزولات آسمانى در این پارک برحسب منطقه متفاوت و میزان آن بین ۱۰۰۰ میلى‌متر تا کم‌تر از ۲۰۰ میلى‌متر در سال متغیر است.
پوشش گیاهی
پارک ملى گلستان بین دو حوزه نیمه نم پسند و نیمه خشکى پسند قرار دارد و به تدریج در حرکت به طرف شرق، سیماى طبیعى آن به حالت استپیک تغییر پیدا مى‌‌کند، به همین جهت عناصر گیاهى نواحى سه گانهٔ فوق را مىتوان در پارک مشاهده نمود. تنوع و رنگارنگى یاهان این پارک چنان مناظر زیبائى را به وجود آورده است که نظیر آن را در کم‌تر جائى از این سرزمین مىتوان دید. توسکاى قشلاقى، کلهو، انجیر، توت، ملج، داغداغان، ازگیل، ولیک، زالزالک، سیامتو، گوجه وحشى، شیرخشت، دغدغک، گردو، تمشک، انار وحشى، گلابى وحشى و … از گونه‌هاى مختلف گیاهى پارک محسوب مى‌شوند. در کف جنگل گونه‌هاى بى‌شمارى نظیر سرخس‌ها، متامتى و … پراکنده‌اند. در نواحى خشک‌تر درختچه‌هاى زرشک، تغ، گز، کاروان‌کش، بوته‌هاى کلاه میر حسن، گون، گدار، چوبک، درمنه، خارشتر و سایر گونه‌هاى استپى یافت مى‌شود. در نواحى مرتفع گونهٔ ارس نیز به طور پراکنده دیده مى‌شود.
حیات وحش
۶۹ گونه پستاندار وابسته به ۶ راسته، ۲۱ خانواده و ۵۰ سرده در پارک ملی گلستان شناسایی شده‌است. پلنگ و خرس قهوه‌ای از گوشت‌خواران بزرگ پارک ملی هستند. سمور جنگلی از گوشتخوارانی است که احتمالاً فقط در پارک ملی گلستان زندگی می‌کند و بر ارزش ژنتیکی پارک افزوده‌است. دیگر پستانداران مهم ساکن این جنگل شامل مرال، شوکا، گراز، گربه جنگلی، تشی، آهوی ایرانی، گوسفند وحشی (قوچ و میش)، گرگ، روباه، روباه ترکمنی و بز کوهی (کل و بز) می‌شود. از راسته خفاش‌ها تاکنون ۱۸ گونه در این پارک شناسایی شده‌است.این منطقه از بهترین زیست‌گاه‌های گوسفند وحشی اوریال بزرگ‌ترین و قدیمی‌ترین زیرگونهٔ گوسفند وحشی ایران است و یکی از خالص‌ترین جمعیت‌های قوچ و میش اوریال را در خود جای داده‌است. جمعیت این حیوان در جنگل گلستان در دهه ۱۳۵۰ حدود ۱۵۰ هزار رأس برآورد شده‌بود که معادل نزدیک به سه‌چهارم کل جمعیت گوسفندان وحشی اوریال دنیا می‌شد.
۱۴۹ گونه پرنده متعلق به ۱۵ راسته، ۴۲ تیره و ۸۹ سرده در پارک ملی گلستان شناسایی شده‌است که از این تعداد پرنده ۴۸ نوع در فصل بهار و تابستان در منطقه مشاهده می‌شود و ۶۲ گونه بومی پارک ملی هستند. مهمترین این پرندگان شامل قرقاول، کبک، تیهو، جغد خال‌دار، زنگوله‌بال، کوکر سینه سیاه، ابیا، بلدرچین، قرقی، دلیجه، سارگپه پابلند، سارگپه، عقاب دوبرار، دال سیاه، دال، عقاب دریایی دم‌سفید، بالابان، هما، دارکوب سیاه، بلبل، توکای باغی، سهره‌ها، زردپره‌ها، مگس‌گیرها، زنبورک‌ها و دم‌سرخ‌ها می‌شوند.