ضعف ها و تهدیدهای محیط زیست استان
ضعف ها در بخش محیط زیست طبیعی:
- عدم اجراي طرح جامع گردشگري در استان
- تبليغات ضعيف جهت ارائه توانمنديهاي استان از نظر گردشگري
ـ عدم وجود زيربناي لازم براي توسعه گردشگري مثل جاده هاي مناسب، اماكن گردشگري مناسب
- عدم استقبال بخش خصوصي از طرحهاي گردشگري
ـ عدم وجود قوانين مناسب اكوتوريسم
ـ عدم وجود نيروهاي متخصص اكوتوريسم
ـ وجود تعدد دستگاههاي دولتي در بخش گردشگري ( اكوتوريسم)
- عدم تخصيص اعتبارات لازم براي اكوتوريسم
- وجود طرحهاي جنگلداري در حاشيه مناطق حفاظت شده و درون مناطق شكار ممنوع نظير چلچلي
- وجود دام مازاد بر ظرفيت در مناطق تحت مديريت به جز پارك ملي گلستان
- سيل گير بودن مناطق جنوب شرقي و شرق پارك ملي گلستان
- خشكسالي موجود در منطقه و تاثيرات آن بر مناطق تحت مديريت
- عدم وجود اجراي طرحهاي جامع مديريت در مناطق چهارگانه
- قليائي بودن خاكهاي شمال و شمال شرقي استان باعث محدوديت زيستگاههاي منحصر به فرد شده است.
- عدم شناسائي دقيق گونه‌اي گياهي و پراكنش آنها در سطح استان
- عدم اجرای الگوی کشت زراعی در زمین های کشاورزی استان
- عدم استفاده و نامشخص بودن استفاده صحيح از گياهان دارويي و خواص آنها
- تخريب و تبديل جنگلها و مراتع (نامشخص بودن طرحهاي مديريتي جامع جنگلداري و مرتعداري)
- عدم اجراي آمايش سرزمين جهت استفاده از توانايي‌هاي ممكن و بالقوه سرزمین در سطح استان
- وجود فرسايشهاي شياري و خندقي شديد در خاكهاي شمالي استان
- از بين رفتن و در معرض خطر قرار داشتن تنوع جانوري مخصوصا در رده پستانداران بزرگ جثه و پرندگان قابل شكار به علت وجود شكارچيان غيرمجاز و تخريب زيستگاهها
- وجود حوادث طبيعي و سيل‌خيز بودن استان
- عدم اجرايي شدن مطالعات انجام شده در مناطق تحت مديريت(زون‌بندي پارك ملي گلستان)
- وجود دام فراوان در مراتع و جنگلهاي استان.
- وجود روستاهاي فراوان در عمق جنگلها
- استفاده از منابع جنگلي به عنوان سوخت توسط روستائيان
- عدم وجود مديريت جامع در سطح حوزه‌هاي آبخيز
- عدم يكپارچگي اراضي كشاورزي
- بهره‌برداري بي‌رويه از شن وماسه در رودخانه‌هاي استان
-بهره‌برداري بي‌رويه از منابع آب سطحي بويژه رودخانه‌ها و عدم تعيين حداقل جريان جهت حفظ مناسبات اكولوژيكي
- استفاده غيرمجاز و غيراصولي از منابع آبي نظير چشمه‌ها و آب‌بندان‌ها براي مصارف مختلف نظير دام وكشاورزي تحت مديريت سازمان (چلچلي، جهان‌نما)
- آلودگي آبهاي سطحي و زيرين توسط پسابهاي صنعتي، فاضلابهاي خانگي، آفات و كودهاي شيميايي
- عدم وجود سيستم فاضلاب شهري در اكثر مناطق باعث جاري شدن فضولاب و پسابهاي رودخانه‌ها ميشود
- عدم وجود طرحهاي مديريت تالابها در تالاب های استان
- عدم استفاده از سيستم‌هاي آبياري مدرن
- ساختار و بافت رسوب شناختي نامطلوب جهت استقرار سازه‌ها وبناها
- عدم سياست‌گذاري صحيح جهت جلوگيري از اتلاف آبهاي سطحي و زيرزميني
- نداشتن سياست‌هاي مهندسي رودخانه‌ها
تهدیدها در بخش محیط زیست طبیعی:
- نبود امنيت لازم براي ايجاد و اجراي صنعت گردشگري
- نبود زير ساختارهاي لازم براي توسعه صنعت گردشگري
- از بين رفتن فرصت‌هاي شغلي در صورت عدم رعايت ايجاد شرايط مناسب گردشگري
- از بين رفتن زيستگاه هاي تحت مديريت به علت فشارهاي وارده از قبيل تعارضات طرحهاي جنگلداري، حضور دام
- وجود حوادث طبيعي و سيل و زلزله در مناطق
- خشكساليهاي متناوب و كاهش كيفيت مناطق و زيستگاهها
- آگاه نبودن مردم حاشيه مناطق تحت مديريت نسبت به حفظ زيستگاهها
- واگذاري اراضي جنگلي و مرتعي و منابع ملی به بخش خصوصي براي فعاليتهاي توسعه
- كمبود وسايل و تجهيزات پرسنل حفاظتي براي حفاظت بهتر و بيشتر از زيستگاهها
- شورشدن سفره‌هاي آب زيرزميني
- عدم مشاركت مردم در طرحهاي مديريتي زيستگاهها
- از بين رفتن بسياري از گونه‌هاي دارويي به علت نامشخص بودن و عدم شناسايي آنها.
- تخريب و نابودي بسياري از گونه‌هاي جنگلي نظير سرخدار و… بعلت بهره‌برداري بي‌رويه و عدم حفاظت صحيح ازآنها .
- حذف شدن بسياري از گونه‌هاي زراعي در استان به علت نامشخص بودن و نبود طرحهاي كشت مدون در استان (حذف گياه پنبه در بسياري از زمينهاي زراعي استان)
- بهره‌برداري بي‌رويه از مناطق جنگلي و مراتع.
- احتمال وقوع سيل در بسياري از مناطق استان.
-احتمال وقوع آتش‌سوزي در مناطق جنگلي.
–حضور دام مازاد بر ظرفيت در بسياري از مراتع و جنگلها.
- فقر فرهنگي و اقتصادي باعث نابودي بسياري از منابع جنگلي و گونه‌هاي جانوري ميشود.
- از بين رفتن زيستگاههاي جنگلي به دليل حضور مردم در اين مناطق و استفاده از آنها و طرحهاي جنگلداري غيراصولي.
- حضور شكارچيان متعدد باعث در معرض خطر قرار گرفتن بسياري از گونه‌هاي جانوري گشته است.
- تعارض استفاده از مراتع توسط روستاييان و عشاير
- تأمين سوخت از طريق بوته كني در مراتع.
- تغيير كاربري اراضي كشاورزي مرغوب به سكوي صنعتي و … .
- كاربري خارج از قابليت اراضي لسي با شيب بيش از 14درصد
- فرسايش خاك زمينهاي حاصلخيز زراعي
- سيلاب
- لغزش و رانش زمين بويژه درمناطق راميان، مينودشت و كلاله
- عدم توازن نرخ تغذيه آب زيرميني نسبت به نرخ تخليه سفره‌هاي آب زيرزميني
- ايجاد سدهاي بدون مطالعات ارزيابي زيست‌محيطي
- از بين رفتن زيستگاههاي تالابي به علت حضور بيش از حد دام، استفاده غيرمعقول از آب آنها و وارد كردن سموم كشاورزي
- استقرار صنايع مختلف در سواحل دريا
- صيد غيرمجاز ماهيان بويژه ماهيان خاوياري
- ماهي دار كردن بسياري از تالابها و حذف بسياري از گونه‌هاي بومي آن.
ضعف ها در بخش محیط زیست انسانی :
- عدم وجود صنايع بازيافت از ضايعات ویژه صنعتي (مانند شيشه , تایر و غيره)
- عدم انتقال واحدهای مزاحم شهری به خاررج از شهرها
- عدم مديريت صحيح جهت دفع اصولي فاضلاب هاي بيمارستاني
- عدم توجه و بازيافت ضايعات كشاورزي شامل بقاياي محصولات زراعي از جمله گندم , پنبه و غيره
- اكثر شهرهاي استان فاقد سيستم جمع آوري و تصفيه خانه فاضلاب شهري مي باشند.
- فقدان مديريت صحيح نسبت به پساب كشاورزي (ناشي از سموم و كودهاي شيميايي)
- عدم تكنولوژي مدرن و مكان ويژه دفع مواد زائد خطرناك ( اسلاج اسيدي ناشي از تصفيه روغن هاي سوخته , سموم و داروهاي شيميايي غير قابل مصرف )
- عدم شناخت كافي از مجموعه قوانين محيط زيست در سطح كليه دستگاههاي اجرايي استان و مشكلات ناشي از نهادينه نبودن اين قوانين
- كمبود نيروي متخصص در بخش محيط زيست انساني اداره كل
- عدم توجه جدي به مسائل زيست محيطي در طرح هاي جامع و هادي شهري و روستايي
- كمبود صنايع و تكنولوژي پاك در استان
- وجود خودروهاي فرسوده در استان
- نداشتن ايستگاههاي ثابت و سيار سنجش آلودگي هوا
- آلودگي رودخانه هاي مهم استان (قره سو و گرگانرود)ناشي از پسابهاي كشاورزي , خانگي و صنعتي
- -آلودگي خليج گرگان ناشي از فاضلاب هاي خانگي, كشاورزي و صنعتي
- افزايش فرسايش خاك در اراضي حاشيه جنوبي استان بعلت كاهش پوشش گياهي
- افزايش آلودگي رودخانه هاي اصلي استان ( قره سو , اترك و گرگانرود ) در اثر افزايش سيل آب ها
- بالا بودن سطح ايستابي آبهاي تحت الارضي در شمال استان
- کاهش فواصل استقرار صنایع و مراکز خدماتی و انتشار آولدگی ها به مراکز مسکونی
- نقص آيين نامه اجرايي يك در هزار واحدهاي توليدي وصنعتي
- نقص قوانین جهت احداث تصفیه خانه در ابتدای ساخت شهرک های صنعتی
تهديدها در بخش محیط زیست انسانی :
- مصرف سموم دفع آفات نباتي در استان گلستان
- تغيير سوخت از نفت گاز به نفت كوره در واحد هاي صنعتي استان
- حفرواحداث چاههاي غير مجاز موجب ماسه دهي و شور شدن آبهاي زير زميني خطري جدي است كه منابع آبي را تهديد مي كند .
- عدم و جود تكنولوژي مدرن و مكان مناسب جهت دفع مواد زائد خطرناك
- سوزانيدن بقايا و ضايعات محصولات كشاورزي ( گندم , جو , شالي و غيره ) پس از برداشت
- تغییرات آب و هوایی در استان
- وجود سیلاب های مخرب در استان
- آتش سوزی جنگل های منطقه
- افزایش تعداد خودروها
- استقرار واحدهای CNG در کنار امکان مسکونی
- افزایش مصرف کودهای شیمایی
ضعف ها محیط زیست دریایی استان :
- فقدان برنامه مدیریت یکپارچه مناطق ساحلی دراستان.
- نداشتن طرح مديريت براي منطقه شکاروتیراندازی ممنوع تالاب گمیشان .
- کمبود پرسنل .
-کمبود امکانات و تجهیزات مورد نیازپایش .
- نداشتن اطلاعات به روز و علمي.
- نقص در قوانين ومقررات .
- نداشتن رويه و دستورالعمل درزمينه اکوتوريسم
تهديد ها محیط زیست دریایی استان :
- نوسانات آب دریای خزروتاثیرآن برخلیج گرگان وتالاب بین المللی گمیشان.
- خشکسالي
- عدم آگهي عمومي و مردمی
- عدم آگاهي ساير ارگانهاي استان نسبت به مسائل محيط زيست
- عدم ساماندهي مديريت جاذبه هاي طبيعي در جذب و توسعه اكوتوريسم.
- رويكرد غيرعملي و ناسازگار نسبت به قابليت ها و محدوديت هاي منابع و ارزش هاي زيست محيطي استان از سوي دستگاههي مختلف.
- دامداري سنتي درحاشیه تالاب بین المللی گمیشان ومصب رودخانه گرگانرود.
- استفاده گسترده از سموم دفع آفات و كودهاي كشاورزي.
- آلودگی دریا با منشاء خشکی.
- سيل ، فرسايش ورسوبگذاری دررودخانه گرگانرود.
- تخريب و تصرف اراضی ساحلی ( مجاز و غيرمجاز)
ضعف ها در بخش آموزش و مشارکت مردمی استان:
- کارشناسی مالی ندارند
- ظرفیت عملکرد سمن ها محدود است
- عدم مدیریت ضعیف سمن ها
- خدماتی بودن سمن ها
- کمبود اعتبارات و بودجه تخصیص یافته به امر آموزش و جلب مشارکت های مردمی
- عدم مشارکت کافی تشکلهای غیردولتی در تصمیم گیری ها و جلب مشارکت مردمی
- عدم ثبت قانونی و قطعی تعدادی از این تشکلها
- مسائل اقتصادی و فرهنگی که باعث می شود محیط زیست در الویت های بعد ی نیازهای مردم باشد
- یکنواخت بودن و تکراری بودن مطالب آموزشی و شیوه های آموزش محیط زیست
- ضعف فرهنگ عمومي و اطلاعاتي مردم در جهت استفاده از اطلاعات آموزشي ارائه شده
- بي توجه به عملكرد هاي مثبت تشكلهاي غير دولتي توسط دستگاههاي قانوني و اجرايي ها ،. كه در نتيجه دلسردي و كاهش انگيزه را در بين آنها براي ادامه فعاليت در بخش زيست محيطي فراهم كرده است
- عدم توجه به ماهيت وخصوصيات فعاليت هاي اطلاع رساني بعنوان يك فعاليت مداوم ، مستمر و نبود برنامه ريزي بلندمدت در بخش اطلاع رساني
- عدم شناسايي كامل وظايف و برنامه هاي سازمانهاي غير دولتي درزمينه مشاركت در امور زيست محيطي و عدم پشتيباني مالي واقتصادي تشكلهاي غيردولتي
- بي توجه به عملكرد هاي مثبت تشكلهاي غير دولتي توسط دستگاههاي قانوني و اجرايي ها ،. كه در نتيجه دلسردي و كاهش انگيزه را در بين آنها براي ادامه فعاليت در بخش زيست محيطي فراهم كرده است
- نبود امكانات كافي در زمينه آمورش زيست محيطي ، مانند : كتب ، نشريات تخصصي زيست محيطي
- افزايش بي اعتمادي مردم نسبت به فعاليتها و برنامه ها ( دولتي )دربخش آمورش محيط زيست به دليل ازدياد طرحها و برنامه هاي ناتمام و ناموفق در بخشها و سازمانهاي دولتي
- عدم استفاده از توان ونيروي بالقوه ( ورزشكاران تمام رشته ها)به عنوان يك الگوي مناسب در جهت اهداف زيست محيطي
- عدم استفاده از توان فرهنگيان و خصوصا ً دانش آموزان مدارس به عنوان راهكار ريشه اي در جهت آموزشهاي مسائل زيست محيطي
- عدم استفاده لازم از مطبوعات ورسانه هاي محلي موجود جهت اطلاع رساني و افزايش آگاهي همگاني مسائل زيست محيطي
- عدم وجود تجهيزات رسانه اي پيشرفته براي آموزش هاي زيست محيطي ( تابلوهاي ديجيتالي و سايت هاي اينترنتي )
- عدم وجود يك سياست و الگوي ارتباطي و اطلاع رساني مشخص ، هدفمند و تعريف شده و آموزش گروههايي از تشكلهاي زيست محيطي به عنوان تسهيل گران محيط زيست در آموزش جوامع محلي
تهدیدها در بخش آموزش و مشارکت مردمی استان :
- عدم ارتباط كافي بين كارشناسان محيط زيست و كارشناسان سازمانها و مراكز علمي ، تحقيقاتي و پژوهشي به منظور تبادل نظر كارشناسانه در زمينه حل مسائل گوناگون زيست محيطي استان ونيز عدم مبادله كتب ، گزارشها ، مقالات ونشريات علمي آنها در زمينه هاي زيست محيطي وعدم آشنايي اين سازمانها با طرح ها و فعاليتهاي صورت گرفته و در حال انجام زيست محيطي.
- عدم وجود كتابخانه اي غني از كتب و تحقيقات زيست محيطي و حتي كمبود كتابخانه هاي عمومي نسبت به جمعيت لاقمند زيست محيطي فقدان آمار و اطلاعات دقيق زيست محيطي مي تواند به عنوان يك تهديد در جهت توسعه استان قلمداد گردد .
- عدم وجود يك بخش آموزش زيست محيطي در سازمانها وارگانهاي دولتي و خصوصي جهت ارتباطات بين بخشي در مسائل زيست محيطي
- افزايش جمعيت شهرهاي استان علاوه بر افزايش ميزان علاقمندان به مسائل زيست محيطي به دليل مهاجرت هاي گوناگون از جمله مهاجرت شهرستانيها و مهاجرت از روستا به شهر باعث وجود معضلات زيست محيطي و اجتماعي را براي استان فراهم كرده است وسبب افزايش حاشيه نشيني و ناهنجاريهاي شهرنشيني گريده است .(افزايش مهاجرت روستاييان به شهرهاي استان )
- ناشناخته بودن تشكلها و عدم موفقيت اين سازمانها در معرفي و شناساندن خود، به بخش هاي دولتي و خصوصث براي عموم جامعه ، به عنوان يك تهديد به جهت عدم استفاده مفيد تر از اين گروه ها در جهت توسعه قلمداد مي شود
- فقدان ارتباط لازم بين سازمانها و نهادهايي كه بطورمستقيم يا غير مستقيم با مسائل محيط و طبيعت فعاليت دارند به منظور هماهنگي براي برنامه ريزي ، اطلاع رساني و آموزش و فعاليت هاي بين بخشي درزمينه حفظ وحراست از محيط زيست
- بي ميلي مردم به مشاركت در برنامه هاي زيست محيطي به دليل گرفتاري هاي اقتصادي واجتماعي موجود( افزايش محدوده شهرها و روستاها ، تغيير كاربري اراضي صنعتي ، عدم مشاركت پذيري مردم و غيره )
- كمبود اعتبارات براي آموزش زيست محيطي لازم جهت اقدامات آموزشي واطلاع رساني بعنوان مقدمه و زمينه ساز ساير فعاليتهاي زيست محيطي
- افزايش بيكاري و مشكلات اقتصادي مردم باعث عدم مشاركت پذيري آنها در مراسمات زيست محيطي ميشود
- فقدان هماهنگي لازم بين موسسات وارگانهاو سازمانهايي كه متولي حفظ وحراست از طبيعت ، محيط شهري وروستايي هستند و فعاليت موازي انجام مي دهند مانند: شهرداري ، موسسه بازيافت ، بهداشت ، منابع طبيعي، محيط زيست وناهماهنگي بين بخشي در اين نهادها به منظور تشكيل كميته هايي براي تبادل نظر و اطلاعات وفعاليت در حفظ محيط
- سطحي نگري تشكلهاي زيست محيطي به مسائل زيست محيطي
- تغيير كاربري اراضي زراعي به مسكوني
- عدم آگاهي وشناخت كا في نسبت به دگرگونيهاي محيط زيست و اثرات منفي آن
- ايجاد و راه اندازي فعاليتهاي صنعتي ، عمراني بدون توجه جدي به آمايش سرزمين وتاثيرات احتمالي آن بر محيط زيست
- عدم آگاهي و اطلاع مردم نسبت به معضلات و مشكلات زيست محيطي و نحوه بهره وري صحيح از منابع آن
- فقدان يك شبكه اطلاع رساني متمركز و منسجم
ضعف ها و تهدیدهای منابع مالی ، منابع انسانی استان:
- کمبود نیرو در بخش کارشناسی و گارد اجرایی و پشتیبانی ( حقوقی ، اداری- مالی و ... ) .
- کمبود اعتبارات بودجه های هزینه ای و تملک داراییهای سرمایه ای .
- عدم تخصیص ردیف و صدور مجوز استخدام .
- عدم تناسب اعتبارات بودجه های هزینه ای وتملک داراییهای سرمایه ای اداره کل نسبت به
حجم فعالیت.
- عدم تناسب شرح وظایف اجرایی با توجه به موقعیت خاص جغرافیایی استان .
- عدم تناسب تشکیلات فعلی با وظایف محوله زیست محیطی استان .
- کمبود تجهیزات و امکانات اجرایی و پشتیبانی ( نقلیه ، ساختمان و ... ) .
- عدم تناسب حقوق و مزایای پرسنل با میزان و حجم و سختی فعالیت ها .
- عدم تناسب میزان کارکرد عوامل اجرایی ( 18 شبانه روز کار و 12 شبانه روز استراحت ).
- کمبود ادارات شهرستانی ( 7 شهرستان استان بدون اداره حفاظت محیط زیست ) .
- کمبود ردیف پستی و پرسنلی .
- حجم بالای کار در اجرای امور محوله .
- کمبود منابع مالی .