موقعیت جغرافیایی استان گلستان
استان گلستان با وسعت بالغ بر 2043831 هکتار داری 5 حوزه آبخیز بزرگ به نام های گرگانرود، نکارود علیا، قره سو، غرب قره سو و اترک می باشد و از نظر وضعیت توپوگرافی و فیزیوگرافی شامل: مناطق مرتفع، اراضی تپه ماهوری و مناطق هموار و کم ارتفاع استان می باشد.این استان مشتمل بر2.274.000 هکتار حوزه های آبخیزشامل 161126/25 هکتار دشت مرتفع، 264940/30 هکتار دشت دامنه ای، 283937/19 هکتار دشت  رودخانه ای، 810134/28 هکتار کوهستان، 391609/38 هکتار تپه و 317817/66 هکتار اراضی پست (دشت های رسوبی) می باشد. همانگونه که آمار نیز نشان می دهد استان گلستان در واقع با تنوع اقلیمی وزیستگاهی، ایرانی در مقیاس کوچک بوده و از تنوع زیستگاهی بالایی برخوردار است.
موقعیت و وسعت :

استان گلستان در قسمت شمالی کشور، بین عرض جغرافیایی 36 درجه و30 دقیقه تا 38 درجه و8 دقیقه شمالی و طول جغرافیایی 53 درجه و 57 دقیقه تا 56 درجه و 22 دقیقه شرقی از نصف النهار گرینویچ واقع شده است . این استان از شمال به جمهوری ترکمنستان، از غرب به استان مازندران و دریای خزر، از جنوب به استان سمنان و از شرق به استان خراسان شمالی محدود می شود .
مساحت استان 22022 کیلومتر مربع بوده و حدود 33/1 درصد از کل مساحت کشور را به خود اختصاص داده است. از این محدوده 1126000 هکتار را مرتع و 430000 هکتار را جنگل و در مجموع حدود 70 درصد از سطح استان را منابع طبیعی تشکیل میدهند .
این استان بدلیل برخورداری از شرایط ویژه و متنوع آب و هوایی همچون آب و هوای معتدل کوهستانی، بیابانی و نیمه بیابانی قدمت تاریخی هفت هزار ساله و وجود بیش از هزار اثر تاریخی و فرهنگی ارزشمند اعم از ابنیه تاریخی، اماکن مذهبی، تپه ها و محوطه های باستانی و تاریخی، آرامگاه ها، برج ها، پل های تاریخی، مساجد و امامزاده ها و بافت های قدیم شهری، کاروانسراها، قلعه ها، غارها و مدارس علوم دینی، دارا بودن مناظر بدیع و چشم اندازهای طبیعی نظیر کوه، جنگل، جلگه، دشت، صحرا، دریاچه، خلیج، جزیره، آبشار، تالاب، دهکدة ییلاقی، جایگاه ویژه ای در عرصة میراث فرهنگی و وضعیت گردشگری کشور ایجاد نموده است.
مسافت این استان تا تهران حدود 380 کیلومتر و تا مشهد 550 کیلومتر است .

تنوع زیستی
تنوع زیستی(Biodiversity) مفهومی است که امروزه در سه سطح ژن، گونه و اکوسیستم مطرح می‌گردد، ولی این واژه در سطح گونه شناخته شده‌تر بوده و کاربرد بیشتری دارد. تنوع زیستیبه مجموعه ی جانداران روی زمین اعم از انسان ها، جانوران، گیاهان، قارچ ها، موجودات ذره بینی و نیز آشیان و سکونتگاه های این موجودات گفته می شود. اطلس ملی محیط زیست ایران، تنوع زیستی را چنین تعریف می کند:قابلیت تمایز بین ارگانیسمهای زنده از هر منبع اعم از اکوسیستم های زمینی، دریایی و دیگر اکوسیستم های آبزی، همچنین شامل ترکیبات اکولوژیکی آنها می باشد. این مفهوم شامل تنوع در درون گونه ها، بین گونه ها و تنوع اکوسیستم ها می باشد.چنانکه زیست شناسان تخمین زده اند امروز بیش از 100 میلیون گونه بر روی زمین وجود دارد که البته متاسفانه به دلایل گوناگون از جمله دخالت های انسانی بسیاری از گونه ها در حال انقراض هستند. دانشمندان تا کنون در حدود 1.75 میلیون گونه را شناسایی کرده اند که این رقم تنها در حدود 20 درصد از کل گونه های موجود را تشکیل می دهند.کنوانسیون تنوع زیستی برای اولین بار در سال 1992 در همایش اجلاس زمین در ریودوژانیرو برزیل مطرح گردید  و از سال 1993 روز 29 دسامبر به عنوان روز جهانی تنوع زیستی جشن گرفته می شد اما بدلیل قرار گرفتن این روز در تعطیلات آخر سال میلادی از سال 2001 از 29 دسامبر به روز 22 می تغییر یافت و از آن سال تاکنون 22 می (=2 خرداد) به عنوان روز جهانی تنوع زیستی مطرح گردیده است.در هرسال روز جهانی تنوع زیستی با موضوع خاص نامگذاری شده است که این خود موجب می شود تنوع زیستی از جوانب مختلف مورد تجزیه و تحلیل قرار بگیرد چرا که موضوعی بسیار پیچیده و در ارتباط با عوامل متفاوتی است.همچنین برای بیان اهمیت مضاعف موضوع سال 2010 نیز از سوی سازمان ملل به عنوان سال جهانی تنوع زیستی عنوان گردید تا جهانیان به یاد بیاورند که مالک زمین نیستند بلکه فقط ساکن آن هستند.امسال نیز روز 22 می مصادف با 2 خرداد با عنوان تنوع زیستی دریایی نامگذاری شده است.
ایران به دلیل موقعیت جغرافیایی که در آن واقع شده است دارای تنوع اقلیمی بالایی است که در نتیجه از تنوع زیستی بالایی نیز بهره مند می باشد. 160 گونه پستاندار، 523 گونه پرنده، 270 گونه ماهی، 8 تا 10 هزار گونه گیاهی تا به امروز در ایران ثبت شده است. ایران به لحاظ شمار گونه های گیاهی و نیز ذخایر ژنتیکی گیاهی از اهمیت ویژه و جایگاه بالایی برخوردار است.
دریای خزر بزرگترین دریاچه بسته جهان با وسعت حدود 371000 کیلومترمربع در محل اتصال قاره آسیا به جنوب شرقی اروپا قرار گرفته است.بیشترین عمق این دریا 1025 متر است و بیشینه طول آن 1030 کیلومتر،بیشینه عرض آن 435 کیلومتر،عمق متوسط آن 187 متر،حجم آب آن 69400 کیلومترمکعب ،زمان ماندگاری آب در آن 250 سال و طول سواحل آن 7000 کیلومتر است.ارتفاع سطح دریا 28- متر است و تعداد 26 جزیره در آن یافت می شود.این دریا را می توان به سه بخش شمالی،میانی و جنوبی تقسیم نمود.هزاران سال جدایی این دریا از سایر آب ها زمان کافی برای گونه زایی در آن به وجود آورده است و هم اکنون پیش بینی می شود 331 گونه آندمیک در آن زیست می کنند و البته ماهیان خاویاری نیز که فسیل زنده محسوب می شوند ارزش بسیار زیادی به دریا می دهند.تنوع زیستی گونه ای در دریا خزر شامل 441 گونه فیتوپلانکتون،315 گونه زئوپلانکتون،380 گونه زئوبنتوز،133 گونه ماهیان،125 گونه پستانداران دریایی و خشکی های ساحلی و 466 گونه پرندگان می باشد.این آمار و ارقام نشان دهنده این است که دریای خزر ارزش بسیار بالایی دارد و کشورهای زیادی بطور مستقیم و غیرمستقیم به آن وابسته هستند.
 
استان گلستان با وسعت بالغ بر 2043831 هکتار داری 5 حوزه آبخیز بزرگ به نام های گرگانرود، نکارود علیا، قره سو، غرب قره سو و اترک می باشد و از نظر وضعیت توپوگرافی و فیزیوگرافی شامل: مناطق مرتفع، اراضی تپه ماهوری و مناطق هموار و کم ارتفاع استان می باشد.این استان مشتمل بر2.274.000 هکتار حوزه های آبخیزشامل 161126/25 هکتار دشت مرتفع، 264940/30 هکتار دشت دامنه ای، 283937/19 هکتار دشت رودخانه ای، 810134/28 هکتار کوهستان، 391609/38 هکتار تپه و 317817/66 هکتار اراضی پست (دشت های رسوبی) می باشد. همانگونه که آمار نیز نشان می دهد استان گلستان در واقع با تنوع اقلیمی وزیستگاهی، ایرانی در مقیاس کوچک بوده و از تنوع زیستگاهی بالایی برخوردار است.

استان گلستان با دارا بودن 100 کیلومتر طول نوار ساحلی دریای خزر و زیست بوم های مهم و حساس ساحلی نظیر خلیج گرگان به وسعت 400کیلومترمربع،تالاب بین المللی گمیشان به وسعت 25000هکتار و پنج حوضه آبریز مهم شامل گرگانرود،اترک،قره سو،حوضه خلیج گرگان و نکارودعلیا دارای بیشترین تراکم مهاجرت فک خزری و تراکم ماهیان خاویاری نظیر فیل ماهی،اوزون برون،قره برون،شیپ و چالباش و همچنین زیستگاههای مهم پرندگان مهاجر آبزی و کنار آبزی و انواع گونه های شکاری می باشد.

تالاب بین المللی ساحلی گمیشان:
درحاشیه ی شرقی دریای خزر ودرسی وپنج کیلومتری شهرستان گرگان ودرحوالی شهر گمیشان، باریکه ای کوچک ونواری شکلی از شن زار وماسه زارهای ساحلی توسط نی زارهای انبوه ودیگر گیاهان بن درآب نظیرلویی و....ازدریاجداشده است، که از دیرباز زیستگاه  مناسبی برای پرندگان آبزی وکنارآبزی وسایر زیستمندان آبزی است. همچنین این منطقه از اصلی ترین زیستگاه های روباه ترکمنی (سر دم سیاه) بوده که ساکنین بومی حاشیه به آن یالچی می گویند و تحت عنوان تالاب گمیشان شناخته می شود. این تالاب درسال 1382 پس ازانجام مطالعات مقدماتی وتکمیل گزارش نهایی وارائه به دفتر کنوانسیون رامسر،با شماره 76 به ثبت این کنوانسیون رسید و از تاریخ پنجم نوامبر سال 2001 تالاب گمیشان ، به عنوان تالاب بین المللی به کنوانسیون رامسر پیوسته و از آن پس تحت عنوان تالاب بین المللی گمیشان خوانده می شود. .. نی زارهای انبوه، جلبک ها وگیاهان غوطه ور و بن درآب فراوان و سایر ویِژگی های تالاب سبب شده که  گونه های متنوعی ازگیاهان در تالاب زندگی کنند. ازگیاهان حاشیه نیزمی توان به گیاهان هالوفیت مانند: علف شور، جاروترکمنی، سلمه ی سفید ،گزشاهی، خارشتر، یولاف وحشی، مرغ، نی، لویی و....اشاره کرد .
گونه های مختلفی از پستانداران درحاشیه ی تالاب بین المللی گمیشان زیست می کنندکه می توان به گونه منحصر به فرد ودر خطر انقراض روباه سردم سیاه(ترکمنی)اشاره کرد.ازجمله پستانداران شاخص دیگرمنطقه می توان به فک دریای خزر ،پلنگ ،گراز،گرگ؛ روباه معمولی؛ شغال؛ گربه وحشی و انواع جوندگان اشاره کرد. تالاب بین المللی ساحلی گمیشان به علت دارا بودن شرایط خاص اکولوژیکی درطول سال مامن بسیاری از پرندگان است که دراین زیستگاه زمستان گذرانی ویا زادآوری می کنند.همچنین قابل ذکر است این تالاب هرساله پذیرای گونه های درخطر انقراض جهانی مانند پلیکان پاخاکستری ،عقاب دریایی دم سفید، خروس کولی دم سفید ،اردک سرحنایی، غاز پیشانی سفید کوچک ،گیلانشاه خالدار(طی این سال ها به ندرت مشاهده شده است)،ودلیجه کوچک (درحاشیه ) وعقاب تالابی است.سه گونه دوزیست و28 گونه  خزنده شامل لاک پشت ها ، مارمولک ، آماگا ، انواع مارها واز دوزیستان نظیر قورباغه و وزغ و بیست گونه ماهی (کپور ماهیان ، سه خاره ماهیان ، شیشه ماهیان و... ) دراین منطقه مشاهده می شود.
تهیه و تنظیم:واحد محیط زیست دریایی اداره کل حفاظت محیط زیست گلستان
منابع:
1-     اطلس ملی ایران، محیط زیست، ناشر سازمان نقشه برداری کشور، چاپ اول 1380
2-     سند توسعه محیط زیست دریایی در قالب برنامه پنجم(1389)
3-     سایت اینترنتیwww.caspiansea.com